25 jaar fusieperikelen
Hoe een grote zelfstandige fabriek in Workum onderdeel werd van een multinational. Vanuit dat perspectief beschreef vakbondsman Harry Vellenga de zuivelindustrie tussen 1983 en 2008. Van de fusie van Frico en Domo tot de vorming van FrieslandCampina.De periode van Noord Nederland werd gekenmerkt door ‘buren- en familieruzies’, aldus Vellenga. Hij had ook boerenruzies kunnen schrijven, over bestuurders van coöperaties die elkaar bestreden. Een advies van de wijze mannen Beetstra en Zijlstra om tot één coöperatie te komen, hielp niet. Totdat ene jonkheer Sickinghe samenwerking wist af te dwingen.
Met de onderneming Friesland Frico Domo onder leiding van André Olijslager brak een nieuw tijdperk aan. De bestuurders van plaatselijke en regionale fabrieken hadden het niet meer voor het zeggen, fabrieken werden gesloten en de macht van de vakbonden werd ingeperkt. Onder Olijslager kwam in 1997 een fusie met Coberco tot stand, waarbij ook de nog zelfstandig opererende ‘vrije fabrieken’ zich aansloten.
De grens van Friesland en van de noordelijke provincies was definitief overschreden. Zo kon het gebeuren dat in 2008 een fusie met Campina Melkunie mogelijk werd. Dit keer waren het de (boeren)bestuurders die de samenwerking zochten.
Vellenga heeft een boek geschreven voor de fijnproevers van de zuivelgeschiedenis. Een vlot geschreven verhaal met aandacht voor de persoonlijke geschiedenis van boerenbestuurders, directeuren, fabrieksmedewerkers en vakbondsmensen.
Harry J. Vellenga, In de melk brokkelen, Een fusiegeschiedenis in de zuivelindustrie, Leeuwarden, 2019. Uitgeverij Wijdemeer, www.wijdemeer.nl, € 24,90.
11-1-2020